Παγκόσμια ανισότητα ή Σοσιαλιστική ισότητα

Παγκόσμια ανισότητα ή Σοσιαλιστική ισότητα

Prairie Fire
11 Μαρτίου 2009
LLCO.org

Λέγεται ότι, η χρήση της ισοτιμίας ως αρχής που θα ρύθμιζε τη διανομή, έρχεται σε αντίθεση με προσεγγίσεις, που επικεντρώνονται στο μηχανισμό της εκμετάλλευσης. Ιδιαίτερα λέγεται ότι, έρχεται σε αντίθεση με την εργασιακή θεωρία της αξίας ή με τις θεωρίες της άνισης ανταλλαγής. Η προσέγγιση του προβλήματος της διανομής αφήνει αναπάντητη για την ώρα την ερώτηση, σε τι συνίσταται ακριβώς ο μηχανισμός της εκμετάλλευσης. Βλέποντας την παγκόσμια ανισότητα μέσα από τους φακούς της αρχής της ισότητας, δεν απαιτείται προσήλωση σε καμμιά θεωρία του πώς πραγματοποιείται η εκμετάλλευση. Περισσότερο χρειάζεται να επικεντρωθούμε στο γεγονός ότι, η εκμετάλλευση όντως ισχύει σε παγκόσμιο επίπεδο και ότι η διόρθωση αυτού του προβλήματος θα οδηγούσε σε μια παγκόσμια διανομή του πλούτου, η οποία χονδρικά θα ήταν ισότιμη. Αυτό δε θα έπρεπε μας οδηγεί σε εκείνο το είδος απόλυτης ισοτιμίας, που ο Μάο Τσε Τουνγκ επέκρινε. Προφανώς, θα υπάρχουν περιπτώσεις, όπου κάποιες ανισότητες θα είναι επιβεβλημένες ή ακόμη και επιθυμητές. Μας δεσμεύει όμως στην προσπάθεια να απαλείψουμε το χάσμα μεταξύ των φτωχών και πλουσίων χωρών. Μας οδηγεί στη θέση ότι μετά από καιρό, μια σοσιαλιστική διανομή θα σκοπεύει να μοιράζει το παγκόσμιο πλούτο ισότιμα ανάμεσα στον παγκόσμιο πληθυσμό, πάντα εντός κάποιων προφανών περιορισμών.

Κάποιοι μπορεί να διαφωνούν και να πουν ότι, μια σοσιαλιστική διανομή δεν είναι μια ισότιμη διανομή. Αντ’αυτού η σοσιαλιστική διανομή είναι μια τέτοια διανομή, όπου ο πλούτος δε μοιράζεται ισότιμα, αλλά μοιράζεται σε αυτούς που δουλεύουν και στα έθνη που δουλεύουν: Όποιος δε δουλεύει, δεν τρώει. Ενώ λοιπόν η εργασιακή θεωρία της αξίας, μπορεί να είναι απαραίτητη για να εξηγηθεί ο μηχανισμός της εκμετάλλευσης, δεν είναι επαρκής για να διορθώσει το πρόβλημα της ανισότητας μεταξύ των χωρών, που έχει δημιουργήσει ο ιμπεριαλισμός. Μια τέτοια διανεμητική αρχή δεν απαντά στο πρόβλημα της υπανάπτυξης. Σίγουρα, οι πληθυσμοί των πιο υπανάπτυκτων περιοχών του Τρίτου Κόσμου, οι οποίοι έχουν καταστεί μη παραγωγικοί από τον ιμπεριαλισμό, δεν θα’πρεπε να παραμείνουν βυθισμένοι στη φτώχεια υπό συνθήκες παγκόσμιας επικράτησης του σοσιαλισμού. Χώρες ολόκληρες των «εφεδρικών εργατικών στρατιών» στον Τρίτο Κόσμο μπορεί να μην είναι παραγωγικές αυτή τη στιγμή, δε θα έπρεπε όμως να κατευθυνθούν προς αυτές πόροι υπό τον σοσιαλισμό; Σύμφωνα με δημογραφικές μελέτες, σύντομα και για πρώτη φορά στην ιστορία, η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε πόλεις. Η νέα «παγκόσμια ύπαιθρος», οι «βάσεις» του παγκόσμιου λαϊκού πολέμου, πολύ πιθανόν να είναι τα γκέτο των μεγαλουπόλεων του Τρίτου Κόσμου. Αυτά τα γκέτο δεν είναι τόσο περιοχές όπου λαμβάνει χώρα η παραγωγή, όσο είναι μαρασμένες περιοχές, που καταδεικνύουν πώς η αναρχία της παραγωγής στον καπιταλισμό, έχει αποτύχει να εντάξει στην παραγωγική διαδικασία πελώρια τμήματα του πληθυσμού. Σίγουρα ο σοσιαλισμός, πρέπει να μιλήσει σε αυτές τις μάζες, από τις οποίες θα προέρχονται και οι στρατιώτες του λαϊκού πολέμου τον επόμενο αιώνα.

Η παγκόσμια οικονομία είναι έτσι διαρθρωμένη, ώστε ποσότητες αξίας σε διάφορες μορφές μεταφέρονται σε όλο τον πλανήτη, από ένα άτομο σε ένα άλλο. Έτσι, αν ένα άτομο λαμβάνει παραπάνω από ένα ισότιμο μερίδιο σε αξία, κάποιο άλλο άτομο λαμβάνει λιγότερο από αυτό το ποσό. Παρομοίως, αν κάποιος λαμβάνει λιγότερο, τότε κάποιος άλλος λαμβάνει περισσότερο. Ο ιμπεριαλισμός έχει δημιουργήσει μια τάξη πραγμάτων, όπου αυτοί που λαμβάνουν λιγότερο και αυτοί που λαμβάνουν περισσότερο από το ισότιμο μερίδιο, ταυτίζονται με τους πληθυσμούς του Τρίτου Κόσμου και του Πρώτου Κόσμου αντίστοιχα. Χρησιμοποιώντας την ισοτιμία ως ρυθμιστική αρχή, κάποιος είναι εκμεταλλευόμενος όταν λαμβάνει λιγότερο από ένα ισότιμο μερίδιο και κάποιος είναι εκμεταλλευτής όταν λαμβάνει περισσότερο από ένα ισότιμο μερίδιο. Μια χώρα είναι εκμεταλλευόμενη, όταν ο πληθυσμός της αποτελείται κυρίως από θύματα εκμετάλλευσης, που λαμβάνουν λιγότερο από το ισότιμο μερίδιο που τους αντιστοιχεί. Μια χώρα είναι εκμεταλλεύτρια όταν, ο πληθυσμός της αποτελείται κυρίως από εκμεταλλευτές, οι οποίοι λαμβάνουν παραπάνω από το ισότιμο μερίδιο που τους αντιστοιχεί.(1) Στην Μαρξιστική κριτική κατά του ιμπεριαλισμού, υπονοείται η ιδέα ότι, οι χώρες πρέπει να συνυπάρχουν ως ίσες. Αντίθετη της σχέσης ιμπεριαλιστικής καταπίεσης μεταξύ χωρών, είναι η σχέση που βασίζεται στην ισότητα και την αυτοκυριαρχία.

Μια γρήγορη ματιά στην παγκόσμια ανισότητα

Το οικονομικό χάσμα μεταξύ των πλούσιων ιμπεριαλιστικών χωρών και των φτωχών χωρών της παγκόσμιας υπαίθρου δείχνει το μέγεθος του παρασιτισμού των πρώτων εις βάρος των δεύτερων. Το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ του πλουσιότερου 20% και του φτωχότερου 20% του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν της αναλογίας του 30 προς 1 το 1960, 60 προς 1 το 1990 και 74 προς 1 το 1997.

Τώρα, ολόκληρος ο πληθυσμός του Πρώτου Κόσμου συγκαταλέγεται μέσα στο πλουσιότερο 20% του παγκόσμιου πληθυσμού και κατέχει το 85% του παγκόσμιου πλούτου. Αν όμως πάνω από το 50% των παγκοσμίων κεφαλαίων ανήκουν στο πλουσιότερο 2% των ενηλικών παγκοσμίως, τότε στη πλειοψηφία του Πρώτου Κόσμου (λιγότερο από το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού) ανήκει το 35% του παγκόσμιου πλούτου. Το υπόλοιπο 80% του παγκόσμιου πληθυσμού πρέπει να τα βγάλει πέρα έχοντας το 15% του παγκόσμιου πλούτου. Το μονοπώλιο του Πρώτου Κόσμου επί των παγκόσμιων κεφαλαίων μεταφράζεται σε μια εκρηκτική δυσαναλογία στην κατανάλωση. Μια μελέτη του 1998 δείχνει ότι, το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, που ανήκει στα ανεπτυγμένα έθνη, κατανάλωσε το 86% των αγαθών. Αυτός ο εκπληκτικού βαθμού παρασιτισμός φαίνεται και από μια πιο πρόσφατη έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας σύμφωνα με την οποία, οι 50 εκατομύρρια πλουσιότεροι άνθρωποι της Ευρώπης και της βόρειας Αμερικής έχουν εισόδημα όσο 2,7 δισεκατομμύρια φτωχοί άνθρωποι.(2)

Ύστερα από δεκαετίες «ανάπτυξης», φιλελευθεροποίησης της αγοράς, Προγραμμάτων Διαρθρωτικής Προσαρμογής και νεοφιλελευθερισμού τύπου Washington Consensus, το μέσο εισόδημα στον Τρίτο Κόσμο, βρίσκεται ακόμη στο 15% αυτού του Πρώτου Κόσμου, με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης και στο 5% αυτού, με βάση τις συναλλάγματικές ισοτιμίες.(3)

Όπως είπαμε,ο παρασιτισμός φαίνεται και στην κατανάλωση. Το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, το οποίο ζει σχεδόν αποκλειστικά στις χώρες με το υψηλότερο εισόδημα κατανάλωσε:

Το 86% του παγκόσμιου ΑΕΠ(εγχώριο)-το φτωχότερο 20% μόνο το 1%

Είναι αποδέκτης του 82% των εξαγωγών παγκοσμίως-το φτωχότερο 20% μόνο του 1%

Είναι αποδέκτης του 68% των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων παγκοσμίως-το φτωχότερο 20% μόνο του 1%

Χρησιμοποιεί το 74% των τηλεφωνικών γραμμών παγκοσμίως-το φτωχότερο 20% μόνο το 1,5%

Ευθύνεται για την κατά 93,3% της χρήσης του Διαδικτύου-το φτωχότερο 20% μόνο για το 0,2%

Ευθύνεται για το 84% της κατανάλωσης του χαρτιού-το φτωχότερο 20% μόνο για το 1,1%

Ευθύνεται για το 87% της κατανάλωσης των οχημάτων του κόσμου-το φτωχότερο 20% για λιγότερο από 1%

Κατανάλωσε το 58% της συνολικής ενέργειας-το φτωχότερο 20% μόνο το 4%. (4)

Το μεγαλύτερο τμήμα της αύξησης της παγκόσμιας κατανάλωσης κατά τη δεκαετία του 90, αφορά το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού τη γης. Μεταξύ 1993 και 2001, το 50% με 60% της αύξησης της παγκόσμιας κατανάλωσης, αφορούσε αυτούς που είχαν εισόδημα πάνω από 10 χιλιάδες PPP δολλάρια (δολλάρια ισοτιμίας της αγοραστικής δύναμης) του 1993, δηλαδή το πλουσιότερο 10%. Από αυτό το 10%, τα 4/5 ζούσαν σε χώρες υψηλού εισοδήματος, ενώ το 1/5 που μένει ζούσε στη Λατινική Αμερική. Το 40% με 50% της αύξησης της παγκόσμιας κατανάλωσης που απομένει, αφορούσε κυρίως αυτούς που το 1993 ζούσαν με ετήσιο εισόδημα μεταξύ 3 χιλιάδων και 6 χιλιάδων PPP δολλαρίων, οι περισσότεροι εκ των οποίων μέλη της ανθίζουσας μεσαίας τάξης της ημικομπραδόρικης Κίνας. «Η αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης, σχεδόν καθόλου δεν αφορούσε αυτούς που ζούσαν με λιγότερα από χίλια PPP δολλάρια (2,73 δολλάρια τη μέρα). Οι περισσότεροι από αυτούς, ζούσαν στην Αφρική,στη νότια Ασία και στην Κίνα.» (5)

Η «εργατική τάξη» του Πρώτου Κόσμου, δεν έχει τίποτα να κερδίσει από μια ισότιμη διανομή του παγκόσμιου πλούτου. Αν υπήρχε μια σοσιαλιστική διαρύθμιση ανάμεσα στις χώρες, είναι αδύνατο να αγνοήσουμε ότι οι πληθυσμοί του Πρώτου Κόσμου συνολικά, θα έχαναν σε εισόδημα, κεφάλαια, δυνατότητες ανέλιξης στη ζωή κλπ. Ο «εργάτης» του Πρώτου Κόσμου δεν έχει υλικό συμφέρον στο σοσιαλισμό.

Η ρεβιζιονιστική απάντηση είναι αναμενόμενη. Είτε οι ρεβιζιονιστές προσπαθήσουν να δικαιολογήσουν ή να εξηγήσουν τις παγκόσμιες ανισότητες στον πλούτο, σύμφωνα με διαφορές στην «παραγωγικότητα», είτε με άλλες δικαιολογίες, δεν έχει καμμία διαφορά. Όπως και οι ιμπεριαλιστές, έτσι και οι ψευτομαρξιστές θα καταφύγουν σε κάθε λογής ιδεολογική ακροβασία, προκειμένου να δικαιολογήσουν τον πλούτο των «εργατών» του Πρώτου Κόσμου. Όχι μόνο υποστηρίζουν ότι ο πλούτος επιπέδου εκμεταλλευτή τους ανήκει δικαιωματικά, αλλά θεωρούν ότι οι «εργάτες» του Πρώτου Κόσμου δικαιούνται ακόμη μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα. Θα έτριζαν τα κόκκαλα του Μαρξ και του Λένιν αν  άκουγαν αυτούς τους τρισγελοίους, να δικαιώνουν τον παρασιτισμό στο όνομά τους.

Σημειώσεις

1. Με βάση την αξία, οι φτωχότεροι άνθρωποι, δηλαδή αυτοί του Τρίτου Κόσμου που δεν μπορούν να βρουν δουλειά, από τεχνικής άποψης δεν είναι εκμεταλλευόμενοι. Όμως, από τη στιγμή που η εκμετάλλευση έχει λάβει βαθιά εδραιωμένες γεωπολιτικές διαστάσεις μετά το Β’Παγκόσμιο Πόλεμο και αυτοί ανήκουν σε ένα εκμεταλλευόμενο έθνος, (ένα έθνος που παραδίδει την υπεραξία που παράγει κατά κόρον στον Πρώτο Κόσμο), το οποίο αμοίβεται χαμηλότερα από όσο θα όριζε η διεθνής αξία της εργασίας, ο ανταγωνισμός που δημιουργούν για εύρεση εργασίας συμπιέζει επιπλέον τους μισθούς (την αξία της εργασίας στη χώρα τους δηλαδή) με αποτέλεσμα να συνεισφέρουν στα υπερκέρδη.

2. United Nations Human Development Report 1998, ‘Consumption for Human Development’ (United Nations Development Programme (UNDP), New York 1998) online: http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr1998/

3. Robert Hunter Wade, ‘Globalisation, Growth, Poverty, Inequality, Resentment, and Imperialism,’ in John Ravenhill, (ed.), Global Political Economy (Oxford University Press, 2008), p. 378.

4. United Nations Human Development Report 1999, ‘Globalization with a Human Face’, (United Nations Development Programme (UNDP), New York 1998) online: http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr1999/

5. Wade, 2008, p. 380.

Leave a Reply